Vinnuhópur 3, Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagmál (IPCC)

Í síðustu færslu var rætt um störf Milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál (IPCC). Hér verður farið yfir helstu niðurstöður og tillögur vinnuhóps 3. Verksvið hópsins er að skoða leiðir til að draga úr áhrifum loftslagsbreytinga. Skýrsla hópsins bar enska heitið „mitigation of climate change“, sem ég hef kosið að þýða sem „mótvægisaðgerðir vegna loftslagsbreytinga“. Vegna anna mun ég skipta þessari umfjöllun niður í tvær færslur.

Eitt aðalatriði skýrslunar er eftirfarandi:

Mótvægisaðgerðir = Minnkun losunar gróðurhúsalofttegunda, aðalega CO2

Lykilboðskapur skýrslunar er eftirfarandi:

·         Maðurinn hefur valdið hættulegum loftslagbreytingum – maðurinn getur lagað það

·         Efnahagslega: mótvægisaðgerðir eru viðráðanlegar eða jafnvel arðsamlegar

·         Allar stærstu losunar þjóðirnar verða að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda

·         Það er ekki mikill tími til stefnu – þess lengur sem við bíðum því stærri verður skaðinn

Skýrslunni er skipt í hluta eftir innihaldi (allar þýðingar eru mínar og vona ég að þær séu lýsandi):

1.      Losun

2.      Tæknileg lykil atriði varðandi mótvægisaðgerðir (key mitigation technologies) fyrir árið 2030

3.      Samtenging kostnaðar og möguleika og landsframleiðslu 2030

4.      Stefnumál/reglur varðandi loftslagsmál (Climate policies)

5.      Langtíma mótvægisaðgerðir

6.      Mikilvægi UNFCCC og frekari vinna IPCC

Í þessari færslu mun ég gera stuttlega grein fyrir fyrstu þremur atriðunum. Ég vil taka það fram að ég er leikmaður á þessu sviði og þetta er m.a. mín leið til að skoða og læra á þessi mál sem loftslagmál eru, vonandi geta aðrir haft af því gagn og gaman.

1. Losun

Losun gróðurhúsalofttegunda hefur aukist verulega á árunum 1970 til 2004. Á tímabilinu jókst losunin um 70% (sjá mynd 1). Framlag koltvíoxíðs er lang stærst af öllum þeim gróðurhúsalofttegundum sem losað er út í andrúmsloftið ár hvert. Árið 2004 var 57% af losun gróðurhúsalofttegunda frá koltvíoxíði . Miðað við núverandi stefnu og aðgerðum varðandi mótvægisaðgerðir í loftslagsmálum, mun verða áframhaldandi aukning í losun gróðurhúsalofttegunda. Sú aukning gæti orðið á bilinu 25-90% eftir því hvaða framtíðarmynd yrði að veruleika (sjá mynd 2). Fram til 2100 gæti losunin því allt að fjórfaldast (í versta falli) verði ekkert að gert.

 

 

 

 

2. Tæknileg lykil atriði varðandi mótvægisaðgerðir (key mitigation technologies) fyrir árið 2030

Mótvægisaðgerðir á næstu áratugum geta orðið til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda ef rétt er að verki staðið. Innan hinna ýmsu geira er hægt að nota nýja og fyrirliggjandi tækni og draga þannig úr losuninni. Í skýrslunni er þessu skipt í hluta eftir þáttum. Þar eru athuguð þau tæknilegu atriði sem hægt væri að fara út í, í hverjum geira fyrir sig, til að draga úr losun. Hér fylgir stutt umfjöllun um hvaða tæknilegu atriði það eru sem gert er ráð fyrir að hægt sé að gera núna og einnig hvað tækniframfarir munu væntanlega gera kleift að gera í framtíðinni.

·         Raforkumál: Meðal atriða sem nefnd eru: Aukning í skilvirkni; skipt á milli eldsneytistegunda; notkun kjarnorku; endurnýjanleg orka (vatns-, sólar-, vindafl, o.þ.h.); byrja að dæla koltvíoxíði aftur í jarðskorpuna (CCS – carbon capture and storage). Í framtíðinni er einnig gert ráð fyrir að hægt sé að dæla fleiri efnum í jarðskorpuna; nútímalegri kjarnorku verum; nútímalegri endurnýjanleg orka (virkjun sjávarfalla og betri sólarorkuver)

·         Samgöngur: Meðal atriða sem nefnd eru: Farartæki sem eru með betri nýtingu eldsneytis; bílar sem nota hybrid tækni; notkun bio-eldsneytis; meiri notkun almenningssamgangna og miðla eins og reiðhjóla; betra skipulag samgöngumála. Í framtíðinni er einnig gert ráð fyrir enn betri bio-eldsneytis farartækjum; skilvirkari flugvélum; endurbættum útgáfum af rafmagns og hybrid farartækjum.

·         Iðnaður: Meðal atriða sem nefnd eru: Meiri skilvirkni í rafbúnaði; orku og hita nýting verði betri; endurnýting efnis; betri stjórnun lofttegunda frá iðnaðinum. Í framtíðinni: enn betri skilvirkni þar sem tæknin er betri; CCS fyrir fleiri efni.

·         Byggingar: Meðal atriða sem nefnd eru: Skilvirkni í lýsingu og öðrum rafmagnstækjum; betri einangrun bygginga; sólar upphitun og –kæling. Í framtíðinni er einnig gert ráð fyrir enn betri hönnun bygginga, m.a. þar sem gervigreindar byggingar; samþætt notkun sólarorku í nýbyggingum.

·         Landbúnaður: Meðal atriða sem nefnd eru: Notkun lands til að auka inntöku koltvíoxíðs í jarðvegi;  bætt tækni við ýmiskonar ræktunar aðferðir; bætt notkun áburðar. Í framtíðinni verða væntanlega umbætur varðandi hvað uppskeran gefur af sér.

·         Skógrækt: Meðal atriða sem nefnd eru: Skógrækt, endurnýjun skóga; betri stjórnun skógarsvæða; minni eyðing skóga; notkun skógarafurða í bio-eldsneyti. Í framtíðinni er einnig gert ráð fyrir hugsanlega bættri notkun tegunda og kvæma.

3. Samtenging kostnaðar og möguleika og landsframleiðslu 2030.

Allir geirar og svæði hafa möguleika á að leggja eitthvað til framlags sem vegur á móti losun gróðurhúsalofttegunda. Mótvægisaðgerðir geta verið arðsamlegar. Jafnvel þó að farið verði í harðar aðgerðir til að ná 2 gráðu markmiðinu, þá er kostnaður undir 3% af landsframleiðslu heimsins. Þetta byggir á því að reyna að ná ákveðnum markmiðum, að reyna að ná jafnvægi í magni koltvíoxíðs í ákveðnum punkti (sjá mynd 3).

 

 

Það sem einnig getur haft áhrif og er ekki inn í kostnaðartölunum hér að ofan eru aðrir þættir eins og breytingar á lífsstíl og hegðunarmynstri. Það kostar í sjálfu sér ekki mikið að breyta þessum þáttum, en það getur haft þýðingu varðandi þessi mál. Þetta geta verið þættir eins og t.d. eftirfarandi:

·         Breytingar í hegðun íbúa, menningarleg mynstur og val á staðsetningu byggðar.

·         Minni notkun bíla ásamt því að haga keyrslu þannig að eyðsla minnki.

·         Skipulagi bæja og samgangna þannig að almenningssamgöngur hafi meira rými.

·         Hegðun starfsfólks í iðnaðargeiranum, með tilliti til umhverfisins. T.d. með því að verðlauna ákveðna hegðun.

Niðurstaðan er að, þrátt fyrir óvissu, þá virðist vera sem árangur við minnkun losunar geti verið mjög áþreifanlegur. Kostnaður virðist vera viðráðanlegur.

---

Hér hefur stuttlega verið gerð grein fyrir fyrstu þremur atriðunum í skýrslu vinnuhóps 3, hjá IPCC. Í næstu færslu verður komið að næstu þremur atriðunum.

Helstu heimildir hef ég fengið á heimasíðu IPCC (ég mun gera frekari og nákvæmari grein fyrir heimildum eftir næstu færslu).

---

Breytingar 13. júní, orðinu varnaraðgerðir skipt út fyrir orðið mótvægisaðgerðir.